Επίσημα έγγραφα της Κοινότητας Δονούσας από το βιβλίο πρακτικών σχετικά με τη διοικητική λειτουργία της και τις αποφάσεις του Κοινοτικού συμβουλίου (κατάλογοι εξερχομένων εγγράφων, εκλογές κοινοτικών προέδρων, πρωτόκολλα ορκομωσίας, καταστροφές εγγράφων, αποφάσεις, αποσπάσεις κ.α.)

Επίσημα κοινοτικά έγγραφα για τα έργα που ακολούθησαν τη δημιουργία της Κοινότητας Δονούσας (αποθήκες γεωργικών προϊόντων, δεξαμενές ύδρευσης ζώων, αγροτικές οδοί και πλατείες, κοινοτικός φωτισμός, αγορές υλικών) και καταστάσεις με τα ονόματα όσων εργάσθηκαν σε κάποια από αυτά.

Ο θεσμός της προσωπικής εργασίας ήταν η υποχρέωση που είχαν όλοι οι κάτοικοι της Δονούσας έως 60 ετών να προσφέρουν στην Κοινότητα ορισμένα δωρεάν ημερομίσθια το χρόνο προκειμένου να πραγματοποιηθούν κάποια σημαντικά δημόσια έργα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ποτέ κανείς δεν αρνήθηκε να συμμετάσχει στην προσωπική εργασία. Στα έγγραφα διαβάζουμε τα πρακτικά της Κοινότητας Δονούσας για επιβολή προσωπικής εργασίας υπέρ κοινωφελών έργων, ονομαστικές καταστάσεις συμμετεχόντων καθώς και έργων που ολοκληρώνονται με αυτή τη μέθοδο.

Το 1951 δημιουργήθηκε η Κοινότητα Δονούσας. Μέχρι το 1962 η Κοινότητα δεν είχε σταθερό γραφείο και στεγαζόταν σε διάφορα προσωρινά κτίρια όπως για παράδειγμα στον «Καφενέ» του Δημήτρη Σκοπελίτη. Στα έγγραφα αυτά παρακολουθούμε τη διαδικασία ανέγερσης κοινοτικού γραφείου και της αγοράς εξοπλισμού όταν πια αυτό ολοκληρώθηκε.

Ο Δημήτριος Η. Σκοπελίτης (Γραμματικός) υπήρξε ο μακροβιότερος γραμματέας της Κοινότητας Δονούσας από το 1955 μέχρι το 1990. Εδώ διαβάζουμε τα επίσημα έγγραφα που αφορούν την πρόσληψή του.

Στα μέσα της δεκαετίας του '80 με προτροπή του τότε βουλευτή Μανώλη Γλέζου (γεννηθείς στ΄ Απεράθου της Νάξου) δημιουργήθηκαν κοινοτικές βιβλιοθήκες στα μικρά νησιά των Κυκλάδων. Στα έγγραφα διαβάζουμε το πρακτικό της Κοινότητας για την ανάγκη δημιουργίας βιβλιοθήκης, τον ορισμό του χώρου στέγασής της καθώς και το πλήθος των βιβλίων που συγκεντρώθηκαν για αυτό το σκοπό.

Η Δονούσα έγινε ανεξάρτητη Κοινότητα το 1951. Στα έγγραφα βρίσκουμε τον πρώτο εκλογικό κατάλογο του νησιού του 1952. Οτιδήποτε έχει να κάνει με εκλογές καταστάσεις, προγράμματα, τηλεγραφήματα, ευχαριστήρια γράμματα. Όπως επίσης την έναρξη ψήφισης των γυναικών και το επίσημο έγγραφο του αποτελέσματος στη Δονούσα του δημοψηφίσματος της δικτατορίας σχετικά με το «Νέο Σύνταγμα».

Την περίοδο της Κατοχής και τα πρώτα χρόνια που ακολούθησαν η νεοφερμένη δασκάλα της Δονούσας, Βαρβάρα Φραγκάκη, είχε αναλάβει την επαφή του νησιού με τον «έξω κόσμο» και συγκεκριμένα με το γραμματέα της Κοινότητας Αιγιάλης Αμοργού. Σημειώνεται ότι τη διοίκηση των 2 νησιών είχε τότε η κατοχική «Ιταλική Αρχή Αιγιάλης». Σε αυτά τα σπάνια χειρόγραφα έγγραφα η δασκάλα αποτυπώνει ζητήματα σχολικά, φορολογικά, γεωργικής παραγωγής, εκλογικά και καθημερινότητας στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής.

Τα έγγραφα που προηγήθηκαν της αποπεράτωσης του υπάρχοντος δημοτικού σχολείου της Δονούσας (διακήρυξη διαγωνισμού, εγκατάσταση εργολάβου, επιχορήγηση κλπ). Το δημοτικό σχολείο ανεγέρθηκε το 1962.

Έγγραφα που αποτυπώνουν την περιπέτεια της εκπαίδευσης στη Δονούσα -μονάχα πρωτοβάθμια εκείνη την εποχή. Πίνακες δημοδιδασκάλων και καταστάσεις μισθοδοσιών, μισθώματα για επινοικιάσεις οικημάτων ως γραμματοδιδασκαλεία, οργάνωση συσσιτίων για τους άπορους μαθητές αλλά και έγγραφα άσκησης πολιτικής πίεσης για την καλύτερη στελέχωση του σχολείου της Δονούσας και τη δημιουργία γυμνασίων συνολικά στα νησιά.

Τη δεκαετία του '60 και του '70 κορυφώθηκε η εσωτερική μετανάστευση και οι κάτοικοι της επαρχίας μετακινήθηκαν προς τις πόλεις με σκοπό την εύρεση εργασίας. Στα έγγραφα διαβάζουμε για σχολές εκπαίδευσης όπου οι συμμετέχοντες αποκτούσαν επαγγελματική κατάρτιση σε διάφορους τομείς όπως οικιακή οικονομία, κατάδυση σπαγγαλιείας, ελαιοχρωματισμός, μελισσοκομία, ναυπηγική βιομηχανία, νοσηλευτική κ.α.

Το λιμάνι της Δονούσας κατασκευάστηκε το 1986. Μέχρι τότε το πλοίο άραζε αρόδου -πολλές φορές κάτω από πολύ δύσκολες καιρικές συνθήκες- και επιβάτες και εμπορεύματα έφταναν με βάρκες στη στεριά. Στα έγγραφα αποτυπώνεται η περιπέτεια της κατασκευής του λιμανιού, η δυσκολία αποβίβασης και επιβίβασης στην προ λιμανιού εποχή, το χειρόγραφο σκαρίφημα με το οποίο τροποποιήθηκαν τα αρχικά σχέδια καθώς και και οι ανάγκες στη συνέχεια για δρόμο και ρεύμα στο λιμάνι (λιμενικά έργα, διακηρύξεις δημοπρασιών, προτάσεις και σχέδια για την κατασκευή λιμανιού, τροποποιήσεις, αιτήματα επισκευών, περάτωση του έργου).

Δεν υπήρχε πάντα πλοίο για να φτάσεις στη Δονούσα. Στα παρακάτω έγγραφα καταγράφονται οι προσπάθειες να ενταχθεί η Δονούσα στην άγονη γραμμή Ανατολικών Κυκλάδων προκειμένου να την προσεγγίζει πλοίο. Και όταν αυτό έγινε -καθότι δεν υπήρχε λιμάνι- διαβάζουμε τις αναφορές για τη δυσκολία προσέγγισης και αποβίβασης αλλά και συνολικά την κακή κατάσταση των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών (περιγραφές της κατάστασης των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών, στατιστικοί πίνακες, μισθώσεις άγονης ταχυδρομικής γραμμής, πίνακες προσεγγίσεων).

Δέσποινα, Χοζοβιώτισσα, Ιόνιον, Ευαγγελίστρια, Μιαούλης, Έλλη. Η περιπέτεια του να φτάσεις στη Δονούσα όπως καταγράφεται στα ακτοπλοϊκά δρομολόγια των πλοίων της εποχής.

Πολύ πριν κατασκευαστεί το λιμάνι της Δονούσας υπήρχε η ανάγκη ενός φάρου για την ασφάλεια της ναυσιπλοϊας. Στα έγγραφα διαβάζουμε τα αιτήματα για την εγκατάστασή του, τις αρνήσεις, τα πρώτα σκαριφήματα για το καταλληλότερο σημείο.

Πολλοί Δονουσιώτες δούλευαν στα καράβια ως ναυτικοί. Στα έγγραφα διαβάζουμε για ζητήματα που τους αφορούν όπως προκηρύξεις θέσεων σε σχετικές σχολές, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, υπεύθυνες δηλώσεις, γράμματα, ναυτολογήσεις, ναυτικές κλάσεις κ.α.

Επίσημα χαρτιά σχετικά με τις νόμιμα δηλωμένες βάρκες (καταγραφή αλιευτικών λεμβών και βεβαιώσεις ιδιοκτησίας τους).

Η σχεδόν ανύπαρκτη ιατρική περίθαλψη ήταν άλλη μία τεράστια δυσκολία που αντιμετώπιζαν οι Δονουσιώτες. Στα έγγραφα, που περιλαμβάνουν υγειονομικές αναφορές, τηλεγραφήματα για ιατρική βοήθεια, παράπονα για την ανεπαρκή ιατρική κάλυψη κ.α., περιγράφονται οι δύσκολες συνθήκες της εποχής καθώς χρειαζόταν να μεταβεί γιατρός από άλλα νησιά προκειμένου να αντιμετωπιστούν περιστατικά στη Δονούσα.

Το κτήριο του ιατρείου της Δονούσας χτίστηκε το 1986. Στα έγγραφα διαβάζουμε για τις δωρεές που έγιναν εξ Αμερικής προκειμένου να βρεθούν τα χρήματα ανέγερσής του και για την προσωπική εργασία που επιβλήθηκε από της Κοινότητα για να χτιστεί. Επίσης βρίσκουμε το πρακτικό της Κοινότητας για αποδοχή της χρηματοδότησης για αυτό το σκοπό.

Για πάρα πολλά χρόνια το ταχυδρομείο ήταν ο μόνος τρόπος επικοινωνίας με τον «έξω κόσμο». Στα έγγραφα βρίσκουμε ταχυδρομικά βιβλία και αναφορές σχετικά με τις ταχυδρομικές υπηρεσίες της Δονούσας (βιβλία αποδείξεων, κατάλογοι αποσταλέντων τηλεγραφημάτων, σφραγίδες, γραμματόσημα κ.α.).

Δεν υπήρχε πάντοτε τηλέφωνο στη Δονούσα. Στα έγγραφα παρατίθεται η περιπέτεια εγκατάστασης κάποιας μορφής τηλεπικοινωνίας στη Δονούσα. Αρχικά ασυρμάτου, στη συνέχεια τηλεφώνου, αλλά και τα προβλήματα βλαβών που στη συνέχεια προέκυπταν (αιτήματα, παράπονα, ενέργειες για την εγκατάσταση τηλεφωνικής σύνδεσης και προβλήματα μετά την επίτευξή της).

Πηγάδια, πηγές, γαϊδούρια μεταφοράς, πλαστικά μπετόνια. Το νερό δεν ήταν πάντοτε δεδομένο στη Δονούσα -ούτε ακόμα είναι βέβαια. Σχεδόν 30 χρόνια αγώνων για την εξασφάλιση ύδρευσης όπως αποτυπώνονται μέσα από τις επίσημες αλληλογραφίες (1956-1987).

Η Δονούσα ήταν ένα νησί αυτάρκες που στηριζόταν κατεξοχήν στον πρωτογενή τομέα για την επιβίωσή του. Στα έγγραφα βρίσκουμε κείμενα της Αγροτικής Τράπεζας και της Νομαρχίας Κυκλάδων σχετικά με τη γεωργική παραγωγή στη Δονούσα και στις Κυκλάδες (παραγωγές δημητριακών, αλευρόμυλοι, προμήθειες πατατόσπορου, επιδοτήσεις, έργα ορεινής οικονομίας, καπνοκαλλιέργεια, λιπάσματα, αντικειμενικές αξίες αγροτοτεμαχίων, ξηρασίες) όπως επίσης και κείμενα που αποτυπώνουν τις προσπάθειες να φυτευτούν δένδρα και ειδικά ελιές.

Οι Δονουσιώτες απολάμβαναν σχετική αυτάρκεια αγαθών λόγω της ενασχόλησής τους με τον πρωτογενή τομέα. Η κτηνοτροφία έπαιζε σημαντικό ρόλο σε αυτό. Στα έγγραφα διαβάζουμε τις συστάσεις των αρμοδίων φορέων για βελτίωση της παραγωγής, χειρόγραφες λίστες με ονοματεπώνυμα παραγωγών, ποσότητες ζώων και καλλιεργητικών εκτάσεων, αποδείξεις πώλησης, σφαγές και φορτοεκφορτώσεις ζώων, ενημερώσεις για ασθένειες, τιμές νοσηλείας και επιδοτήσεις.

Έγγραφα σχετικά με τον έλεγχο της θήρας στης Κυκλάδες (απαγορεύσεις υπό τον φόβο εξαφάνισης ειδών, κίνδυνοι αδέσποτων σκυλιών, κ.α.).

Το κρεμμύδι ήταν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '70 το κύριο εξαγωγικό προϊόν της Δονούσας και η βασική πηγή χρημάτων για τους Δονουσιώτες. Στα έγγραφα αποτυπώνεται το εμπόριο με άλλα νησιά και οι πολύ μεγάλες ποσότητες παραγωγής κρεμμυδιού μέσα από καταστάσεις αγοραπωλησιών, τιμολόγια, φορτοεκφορτώσεις κ.α.