Σκάβγαν εκεί με σκαλιδάκια για να ξεχώσουν ό,τι ήτανε. Βρήκανε καμπόσα αλλά σπασμένα, τα πήραν στη Νάξο και τα κολλήσανε 

© Φωτό: Δέσποινα Σπύρου

Η ανασκαφή στο Βαθύ Λιμενάρι. Η καταποντισμένη πολιτεία

Η: Τα αρχαία που είναι στη Μεσαριά, […] οι αρχαιολόγοι πότε ήρθανε και τα μαζέψανε; Πότε γίνανε οι πρώτες ανασκαφές; Και πριν έρθουν οι αρχαιολόγοι πώς ήταν εκεί πέρα, τα βλέπατε εσείς τα αρχαία αυτά;

Δημ: Όχι δεν τα βλέπαμε, ήτο χωμένα, ούτε είχε και κανείς ιδέα πως υπάρχουν αρχαία. Οι ανασκαφές έγιναν το 1968-69, δύο χρόνια. Ε, κάπου πήραν χαμπάρι ότι εκεί υπήρχαν αρχαία κι ήρτε μια επιτροπή από κει -και μάλιστα Ζαφειροπούλου λεγόταν αυτή, ήτονε διευθύντρια στη Μύκονο των Κυκλάδω`. Και ήρθαν εδώ, βάλανε ανθρώπους, ελέξαν και βάλαν μπροστά. Πήραν εργάτες, δουλέψαν κι εδώ πολλοί και χωρίς να… Δουλεύαν εκεί, σκαλούσαν εκεί κάτω. Εγώ δεν ηπήα βέβαια. Σκάβγαν εκεί με σκαλιδάκια ξέρω γω τι, για να ξεχώσουν ό,τι ήτανε. Ε, υπάρχουν τώρα αυτά. Βρήκανε καμπόσα αλλά σπασμένα, τα πήραν στη Νάξο και τα κολλήσανε και υπάρχουν λέει στο μουσείον της Νάξου. […] Είχανε φέρει συγκολλητές -πώς τους λένε αυτούς που τα κολλούνε τα κομμάτια, τα φτιάχνουνε- και τα πήανε ύστερι στη Νάξο. Εδώ δεν είχε θέση να τα βάλουν.

Η: Εσείς δεν είχατε καταλάβει, ότι υπάρχουν αρχαία εκεί;

Δημ: Ε, δεν ηκούοντο τότες για τα αρχαία. Ε, κονιάζανε[?] ότι εδώ υπήρχανε κόσμος πριν τα αρχαία χρόνια, υπήρχε και τότε ζωή και λεν πως ήτον και πολύς κόσμος. Αλλά κι εμένα μου φαίνεται, φαίνεται κι εμένα περίεργο εκείνο το καβάκι -γιατί ένα καβάκι είναι έτσι στο μύλο- πως ηβρέθησαν αρχαία. Λέω, λέμε ότι μπορεί να είχεν επέκταση το νησί και κει υπήρχε κάποια πολιτεία εκεί χάμω και καταποντίστη, γιατί είναι κοφτό από την κάτω πάντα, κοφτό φαίνεται πως είναι κομμένο κι έχει πάει στη θάλασσα, καταποντιστεί. Επομένως αν ήτον κανένα χωριό ή καμία κωμόπολη ξέρω γω, έχει βουλιάξει κι έχει μείνειν ένα κομμάτι. Γιατί εκεί είναι καλή θέση, γιατί ανεβαίνεις προς τα πάνω. Εκεί η Μεσαριά είναι πεδινό μέρος έτσι, έχει χωράφια καλά μέχρι εκεί και φαίνεται ότι υπήρχεν ζωή, γεωργοί έχουν ξαναδουλέψειν εκεί. […] 

Κ: Το υπόλοιπο νησί το είχαν ψάξει οι αρχαιολόγοι ή μόνο είχαν εντοπίσει ότι υπάρχουν εκεί αρχαία; Κοιτάξαν στο υπόλοιπο νησί;

Δ: Κοιτάξαν παντού αλλά δεν ήβρηκαν αλλού. Αυτού βρήκανε και επισημάναν να γίνουν ανασκαφές. Στο αυτό, το Βαθύ Λιμενάρι, έτσι λέγεται. 

Η: Λέτε δηλαδή ότι υπήρχε προέκταση που καταποντίστηκε;

Δημ: Ναι, ναι, βέβαια. Πού ήτον το χωριό; Βέβαια υπήρχε. Εκείνο είναι λίγο κομμάτι που είναι τα αρχαία τώρα, πώς ηζούσαν ο κόσμος; Ο κόσμος είχεν πολιτεία και επήαινε βαθιά, και με τους σεισμούς -γιατί γίνοντο σεισμοί πάντοτε- κόπηκε εκείνο το κομμάτι κι άλλα κομμάτια βουλήσαν, γιατί η Δονούσα ήτον πιο μεγάλη στην έκταση. Έτσι εξηγείται δηλαδή το θέμα αυτό των αρχαίων.